7343 SAYILI İCRA VE İFLAS KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN UYARINCA YÜRÜRLÜĞE GİREN TEHİR-İ İCRA PROSEDÜRÜ
İcranın geri bırakılması başka bir deyişle tehir-i icra, ilam veya ilam niteliğinde bir belgeye dayanılarak başlatılan icra takibinde borçlunun takibi ilerletmesine engel teşkil eden hukuksal bir yoldur. Tehir-i icra prosedürü İcra ve İflas Kanunu’nun 36. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde uyarınca tehir-i icra prosedürü şu şekilde ifade edilmiştir ; “İlâma karşı istinaf veya temyiz yoluna başvuran borçlu, hükmolunan para veya eşyanın resmî bir mercie depo edildiğini ispat eder yahut hükmolunan para veya eşya kıymetinde icra mahkemesi tarafından kabul edilecek taşınır rehni veya esham veya tahvilât veya taşınmaz rehni veya muteber banka kefaleti gösterirse veya borçlunun hükmolunan para ve eşyayı karşılayacak malı mahcuz ise icranın geri bırakılması için bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay’dan karar alınmak üzere icra müdürü tarafından kendisine uygun bir süre verilir. Bu süre ancak zorunluluk hâlinde uzatılabilir.”
İlama dayanılarak başlatılan icra emrinin borçlu tarafa usulüne uygun şekilde tebliğ edilmesinin ardından borçlu tarafından icra takibinin dayanağı olan mahkeme kararının tehir-i icra talepli olarak istinaf veya temyiz edildiğine dair takibe konu ilamı veren mahkemeden derkenar alınır. Derkenar, borçlunun icranın geri bırakılması talebinin olduğu, borçlunun bu talebini mahkemeye sunduğu ve nihayetinde mahkemenin de borçlunun bu talebini onayladığına dair bir belgedir. Derkenarın alınabilmesi için istinaf veya temyiz başvuru dilekçesinde tehir-i icra talebinin açıkça belirtilmiş olması ve istinaf veya temyiz harçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
Borçlu tarafından istinaf veya temyiz kanun yoluna başvurulduğunu mahkemece tevsik eden derkenar icra takibini yürüten icra müdürlüğüne sunularak, icra müdürlüğü tarafından, yatırılması gereken teminat tutarı hesaplanır. İcra dosyasına sunulması gereken teminat icra dosyasındaki mevcut borç ile birlikte icra emrine konu olan borcun uygulamada genelde ileriye dönük üç aylık faizini karşılayacak şekilde belirlenir. İcra emrinin tebliğini takip eden 7 gün içinde, icra müdürlüğünce yapılacak dosya hesabı doğrultusunda hazır edilen teminat, mehil vesikası düzenlenmesi talebiyle birlikte eşzamanlı olarak icra dosyasına sunulur. Borçlu tarafından teminat mektubu sunulmuş ise, icra müdürlüğünün bağlı bulunduğu icra hukuk mahkemesince sunulan teminat mektubunun uygunluğunun ayrıca incelenmesi gerekmektedir.
7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“Kanun”) 24.11.2021 tarihinde kabul edilmiş olup, 30.11.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Değişiklikten önce hazır edilen teminat mektubunun uygunluğuna karar verilmesi ile birlikte, Bölge Adliye Mahkemesi veya Yargıtay’dan tehir-i icra kararı alınıncaya kadar geçerli olmak üzere icra müdürlüğünce mehil vesikası verilmekteydi. Daha sonra borçlu mehil vesikasını ilk derece mahkemesinin dosyasına ibraz ederek, bu dosyanın istinaf veya temyiz talebini esastan inceleyecek ve tehir-i icra kararı verecek Bölge Adliye Mahkemesi’ne veya Yargıtay’a gönderilmesini sağlamaktaydı. Üst derece mahkemesinin tehir-i icra kararı vermesi akabinde borçlu, mahkeme dosyasına tehir-i icra karar harcını ödeyerek, hem tehir-i icra kararını hem de tehir-i icra karar harcının ödendiğini gösterir dekontu icra dosyasına sunar ve icra takibinin durdurulmasını talep ederdi.
Kanun ile yapılan değişiklik ile birlikte, İcra ve İflas Kanunu’nun 36. maddesi uyarınca tehir-i icra kararının üst derece mahkemesi tarafından değil, takibi yürüten icra müdürlüğünün bağlı bulunduğu yerdeki icra mahkemesinin vermesi düzenlenmiştir. Bu değişiklik uyarınca; borçlu tarafından icra müdürlüğünden alınan mehil vesikası ile birlikte teminat mektubunun uygunluğunu değerlendiren icra hukuk mahkemesinden tehir-i icra kararı alınacaktır. İcra hukuk mahkemesinden tehir-i icra kararının alınabilmesi için sırayla aşağıdaki adımların izlenmesi gerekmektedir;
1)İcra müdürlüğü tarafından mehil vesikasının verilmesi akabinde harçların ödenmesi sureti ile icra hukuk mahkemesine değişik iş başvurusu yapılacaktır.
2)İcra hukuk mahkemesi tarafından değişik iş dosyası ile tehir-i icra kararı verilmesi halinde tehir-i icra kararı icra dairesine sunulacaktır.
3)Tüm bu aşamaların ardından tehir-i icra prosedürü tamamlanmış olacaktır. Ayrıca, değişiklikten önceki gibi takibe konu olan kararı veren mahkeme dosyasına tehir-i icra karar harcı ödenmeyecektir.
Bir diğer önemli değişiklik ise, tehir-i icra kararının etkisinin ne zamana kadar süreceğinin açıklığa kavuşmasıdır. Eski düzenlemede tehir-i icra kararının etkisinin ne zaman kadar süreceğine ilişkin herhangi bir ibare yoktu. 7343 sayılı yasa ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 36. maddesinde söz konusu husus düzenlenmiştir. Eski madde metni uyarınca; “Bölge adliye mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmesi veya Yargıtayca hükmün onanması hâlinde alacaklının istemi üzerine başkaca işleme gerek kalmaksızın teminata konu olan para alacaklıya ödenir. Mal ve haklar ise, malın türüne göre icra dairesince paraya çevrilir. İlâm alacaklısının teminat üzerinde rüçhan hakkı vardır.” denilmekteyken, getirilen yeni değişiklikle birlikte bölge adliye mahkemesinin başvurunun esastan reddine ilişkin kararına karşı temyiz yolunun açık olması hâlinde, temyiz yoluna başvurma süresinin dolmasına kadar icranın geri bırakılması kararının etkisi devam edeceğine ilişkin ibare eklenmiştir.
Kanun ile yapılan değişiklikle birlikte, uygulamada yaşanan sorunların çözüme kavuşturulması ve tehir-i icra prosedürünün daha hızlı ve etkili bir şekilde yürütülmesi hedeflenmiştir. Ayrıca, değişiklikle beraber hem Bölge Adliye Mahkemesinin hem de Yargıtay’ın iş yükünün azaltılması ve yargılama faaliyetlerinde meydana gelen zaman kaybının önlenmesi amaçlanmıştır. Ek olarak, tehir-i icra kararının etkisinin ne zamana kadar süreceği hususunda yaşanan tereddütler de Kanun ile yapılan değişiklikle birlikte sona ermiştir.
IŞIKAL HUKUK BÜROSU